جایگاه و نقش دامپزشکان در تأمین سلامت جامعه

در ممالک غربی ، دکتر دامپزشک همردیف با یک پزشک در بهداشت عمومی جامعه مؤثر و قابل احترام است. با تأسف باید اظهار داشت که در کشور عزیزمان ایران هنوز جایگاه واقعی و اصلی دامپزشکان بدرستی تبیین نشده است.

عده زیادی از مردم پس از گذشت سالها از تربیت دامپزشکان در دانشگاهها و اشتغال آنان در بخشهای مختلف هنوز با زمینه ها ، وظایف و نوع عملکرد دامپزشکان آشنایی ندارند.

دکتر دامپزشک در جوامع شهری و روستایی و در هر دو زمینه نقش مهم و مؤثری در تأمین سلامت عمومی جامعه (Public Health) ایفا می کند. هر چند که پیشوند دام در کنار نام پزشک در نگاه عمومی جامعه نشانه سروکار داشتن دکتر دامپزشک با دام است اما واقعیت اینست که در چرخه بیماریها و جلوگیری از روندهای ایجاد یک بیماری بخصوص بیماریهای قابل انتقال بین دام و انسان و نیز در کنترل و بازرسی صنایع غذایی بخصوص با منشاء دامی ، دکتر دامپزشک نقش اول را بازی می کند.

امروزه در کشورمان رشته های متعدد در سطوح فوق دکترا پس از گذراندن دوره دکترای عمومی دامپزشکی وجود دارد که هم اینک تعداد قابل توجهی از دانش آموختگان دکترای عمومی در این رشته ها به ادامه تحصیل مشغولند.

در ادامه به نمونه هایی از زمینه های کاری دامپزشکان بطور مختصر اشاره می نماییم :

1 - دام های بزرگ 2 - دامهای کوچک و پرندگان زینتی 3 - طیور و پرندگان صنعتی 4 - آبزیان 5 - آزمایشگاه 6 - داروخانه 7 - زمینه های تحقیقاتی مقصود از دامهای بزرگ ، دامهای تولیدی صنعتی نظیر گاو ، گوسفند و بز و همچنین در فیلدی دیگر شتر و اسب می باشد.

زمینه های کاری دکتر دامپزشک در مورد دامهای بزرگ شامل مامایی ( مدیریت تولید مثل و زایمان - درمان مشکلات زایمان و پس از زایش - تشخیص آبستنی ) ، جراحی و نیز تشخیص و درمان بیماری های دامهای بزرگ است.

در مورد دام های کوچک بیشتر تمرکز بر روی حیوانات خانگی (Pet Animals) نظیر سگ ، گربه و نیز اخیراً خرگوش ، سنجاب و همستر (Hamster) و طیور زینتی مثل قناری ، طوطی ، مینا و غیره است. زمینه های کاری دکتر دامپزشک در مورد دامهای کوچک شامل واکسیناسیون ، مدیریت بهداشت و نگهداری ، جراحی ، تشخیص و درمان بیماریهای دامهای کوچک است.

در زمینه طیور و پرندگان صنعتی که عمدتاً شامل مرغ های گوشتی و تخمگذار است حضور دامپزشک به منظور مدیریت صحیح در مزارع پرورش طیور و نیز درمان بیماریهای احتمالی امری ضروری است.

در زمینه آبزیان ، دامپزشکان در کنار کارشناسان شیلات به عنوان مشاورین درمانی و نیز به منظور انجام مدیریت صحیح تکثیر و پرورش آبزیان نظیر ماهی و میگو مشغول بکارند.

آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی تحت نظر دکتر دامپزشک اداره می شود و کلیه آزمایشات مربوط به انواع دامها و پرندگان و حتی در مواردی انسان را با دقت بسیار زیاد انجام می دهد.

امتیاز تأسیس داروخانه نیز به دکتر دامپزشک اعطا می شود و لذا یکی از زمینه های کاری دامپزشکان ، تأسیس و اداره داروخانه های دامپزشکی است.

در بسیاری از مراکز تحقیقاتی صرفنظر از مراکز خاص تحقیقات دامپزشکی در سایر مراکز تحقیقاتی علوم پایه و پزشکی هم دامپزشکان روزنه های مهمی بشمار می روند.

اشتغال دامپزشکان در مؤسسه معتبر سرم سازی رازی یا بخش تحقیقات مرکز قلب تهران ، انستیتوپاستور ، پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی و غیره از این دست نمونه هاست.

جالب است بدانید یک دکتر دامپزشک که به کار بالینی و درمانی اشتغال داشته باشد توانایی ویزیت و معاینه حدود 59 گونه حیوان از دام های بزرگ و کوچک و پرندگان را داراست. در کنار این یک دکتر دامپزشک عمومی با گذراندن دروس جراحی ، اکثر جراحی های معمول نظیر سزارین ، جراحی دستگاه گوارش ، ادراری - تناسلی ، چشم ، گوش و غیره را مگر موارد بسیار تخصصی که از متخصص جراحی دامهای بزرگ یا کوچک کمک می گیرد ، با تسلط کامل انجام می دهد.

از سال 76 هم به منظور ساماندهی وضعیت دامپزشکان شاغل در بخش غیردولتی با تصویب مجلس محترم شورای اسلامی سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی تأسیس شد که هم اینک دوره چهار ساله سوم خود را طی می کند. از سویی دیگر به دلیل نقش سازمان دامپزشکی و دامپزشکان در پیشگیری از بروز بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان نظیر آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان ، تب مالت ، لپتوسپیروزیس (بیماری شالیکاران برنج) و موارد متعدد دیگر لازم است تا جامعه با این نقش بیشتر آشنا شده و به توصیه های صادره از سوی مراجع ذیصلاح دامپزشکی توجه نمایند.

بدون شک هر ایرانی بر سر سفره غذای خود در سه وعده روزانه و در طول روز حاصل نظارتهای مستمر دامپزشکان بر تولید و عرضه مواد غذایی با منشاء دامی را مصرف می کند و همین افتخار برای جامعه بزرگ دامپزشکی کشور در خدمت به مردم کافی است.

از سوی دیگر باید دانست که در کنار دامپزشکان عده قابل توجهی از افراد تحصیلکرده در زمینه های دیگر که عنوان (سایر رده‎‌های دامپزشکی) را دارند و بیش از 60 درصد جمعیت خدوم دامپزشکی کشور را تشکیل می دهند خود را در صف مقدم مقابله با بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان می بینند و با انواع خطرات و مهلک ترین عوامل بیماریزا روزانه دست و پنجه نرم می کنند تا ما براحتی از غذایی که می خوریم با اطمینان از سلامت آن لذت ببریم.

کاردانها و تکنسین های دامپزشکی ، کارشناسان علوم آزمایشگاهی دامپزشکی و بهداشتیاران دامپزشکی را باید از آن جمله دانست.

امید است روز به روز نقش دامپزشکی در ارتقای سلامت و بهداشت عمومی جامعه در بین مردم عزیز کشورمان بیشتر تبیین گردد و با آگاهی بیش از پیش مسئولین تصمیم ساز و تصمیم گیر کشورمان از این نقش مهم و تأثیر گذار که حتی اقتصاد و امنیت کشورمان هم به آن وابسته است و نگاهی به گردش مالی موجود در صنعت طیور به عنوان مشتی نمونه خروار گواه این مدعاست، شاهد بهبود شاخصهای سلامت در کشورمان باشیم.

منبع: حکیم مهر