گوشت به بافت های حیوانی اطلاق می شود که برای مصرف غذایی مناسب باشند. به عبارتی گوشت مجموعه ای از بافت های عضلانی، چربی، پیوندی و استخوانی است که از لاشه ی حیوانات یا دام های گوشتی به دست می آید.
گوشت از نظر استاندارد
گوشت عبارت است از مجموعه بافت های عضلانی - اسکلتی لاشه ی دام های کشتاری که با بافت های چربی و پیوندی مربوطه نیز همراه باشد. در ضمن به اعضای خوراکی دام مانند دل ، جگر، قلوه ، مغز و زبان نیز اصطلاحاً اعضای گوشتی گفته می شود.
گوشت لخم چیست؟
گوشت لخم عبارت است از گوشت یا بافت های ماهیچه ای حیوانات که ترکیب آن با اندام های داخلی نظیر کلیه و جگر ( که مجموعاً احشاء اطلاق می شوند)، اختلاف دارد.
فرآورده گوشتی چیست؟
به ترکیبی از مقدار معینی گوشت با مقدار معینی از سایر مواد مورد نیاز( از جمله آرد،
پیاز ، سیب زمینی ، سیر و نشاسته ) براساس فرمول، فرآورده های گوشت گویند.
دسته بندی گوشت های مصرفی
گوشت به عنوان یکی از مواد غذایی به چندین دسته کلی تقسیم شده است. بزرگ ترین دسته بر حسب حجم مصرف،
گوشت قرمز است. گوشت گاو، گوسفند، گوساله متداول ترین نوع گوشت های قرمز مصرفی هستند. با این همه گوشت اسب، بز، شتر و خرگوش نیز به مصرف خوراک انسان می رسند.
گوشت طیور که به پرندگان اهلی اطلاق می شود، از نظر مصرف در دسته دوم قرار دارند و شامل مرغ ، بوقلمون، مرغابی و غاز می شوند.
غذاهای دریایی از نظر مصرف، در دسته سوم قرار دارند و اهم آنها را ماهیان تشکیل می دهند. میگو نیز در این دسته قرار می گیرد.
دسته چهارم به گوشت شکارها که غیراهلی هستند و با شکار به دست می آید، اختصاص دارد ؛ مثل گوشت آهو.
ارزش غذایی گوشت
ارزش غذایی
پروتئین گوشت نسبت به پروتئین گیاهی بیشتر است، زیرا پروتئین گوشت دارای مقدار زیادی از اسید آمینه های ضروری مورد نیاز بدن است. همچنین مقدار زیادی از چربی حیوانی در بافت گوشت حیوانات قرار گرفته است که منبع مهم انرژی برای بدن به شمار می روند. گوشت یکی از منابع سرشار از انواع ویتامین های B است که مقداری از این ویتامین ها در اثر حرارت از بین می روند . مواد معدنی موجود در گوشت یکی از عوامل موثر در ارزش غذایی گوشت هستند که به صورت ترکیبات آلی و املاح معدنی از جمله آهن ، روی ، سدیم ، کلر ، منیزیم و ... نیز دیده می شوند.
اهمیت غذایی گوشت
یکی از عوامل مؤثر در اهمیت غذایی گوشت ، وجود املاح معدنی به ویژه
آهن و روی در آن است. کم خونی ناشی از کمبود آهن در اکثر نقاط جهان اعم از کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته در بین انسان ها دیده می شود. زنان به ویژه در هنگام بارداری و عادت ماهیانه و کودکان بیشتر در معرض خطر کمبود آهن قرار دارند. از آن جا که اغلب، آهن به اندازه ی کافی در بدن ذخیره نمی شود، با مصرف به اندازه ی گوشت و فرآورده های آن، می توان از بروز عوارض کمبود آهن جلوگیری کرد.
گوشت منبع غذایی مهمی از پروتئین ، ویتامین های گروه B و املاحی مانند آهن، روی، منیزیم و فسفر است.
همچنین کمبود روی نیز با عوارضی از قبیل اختلال در رشد قدی و قوای جنسی ، اختلال در رشد جنین، سقط جنین و کم اشتهایی همراه است که در بسیاری از زنان و نوجوانان قابل مشاهده است. گوشت یکی از منابع مهم روی محسوب می شود و حاوی ترکیباتی از روی می باشد که قابلیت جذب بالایی در بدن دارند.
به طور خلاصه می توان گفت که گوشت ماده ی غذایی پروتئینی با ارزشی است. گوشت دارای مقدار زیادی چربی نیز هست.
به علاوه گوشت منبع مهمی از آهن، روی ،
فسفر و ویتامین های گرو هBا به ویژه نیکوتینیک اسید و ریبوفلاوین ( ویتامین B2 ) به شمار می آید
چرا مصرف گوشت برای کودکان و نوجوانان ضروری است
امروزه کودکان و نوجوانان تمایل کمتری به مصرف گوشت، تخم مرغ و شیر نشان می دهند و نسبت به سی سال گذشته تعداد بیشتری از نوجوانان تمایل به رعایت رژیم های گیاهخواری دارند؛ گاهی نیز به دلیل خوش اندام شدن غذای کمی مصرف می کنند.
فقدان گوشت و محصولات حیوانی روند رشد کودک و نوجوان را متوقف می کند و رشد مغزی و فیزیکی را کند می سازد. از این رو لازم است والدین و مربیان نسبت به برنامه غذایی و کیفیت غذای کودکان توجه کافی داشته باشند.
کودکان و نوجوانان تمایل بیشتری به مصرف غذاهای آماده، بیسکویت و شیرینی جات و چیپس نشان می دهند و سه برابر گذشته نوشابه های گازدار مصرف می کنند. بیشتر برنج، ماکارونی و پیتزا می خورند و در عوض مواد غنی از پروتئین مثل گوشت ، شیر و تخم مرغ را کمتر مصرف می کنند . مصرف میوه و سبزی نیز کمتر از حد مورد نیازشان است. فقط نیمی از نوجوانان شیر می نوشند، آن هم به مقدار 5/1 تا 2 لیوان در روز که خیلی کمتر از حد مورد نیازشان ( 3 تا 5 واحد لبنیات در روز ) خصوصاً برای دختران نوجوان است.
علاوه بر عادات غلط غذایی، کودکان نسبت به قبل بیشتر دچار مشکلات گوارشی و چاقی می شوند.
چرا کودکان به مقدار کم گوشت می خورند یا اصلاً نمی خورند؟
اینکه چرا کودکان کمتر گوشت مصرف می کنند دلایل متعددی دارد که یکی از آنها تمایل بسیار زیاد دختران نوجوان به لاغری و تناسب اندام است. آنها برای جلوگیری از چاق شدن، گوشت و شیر کمتری مصرف می کنند، چون از چربی موجود در این مواد می ترسند؛ در صورتی که می توانند از نوع کم چربی آنها استفاده کنند. در مورد جایگزین های گوشت، 1 تا 5/1 لیوان حبوبات پخته یا یک چهارم تا یک سوم فنجان کره بادام زمینی معادل با یک واحد گوشت است.
60 درصد دختران نوجوان الگوهای غذایی نادرست دارند. آنها بعضی وعده های غذایی را حذف می کنند، در نتیجه دچار کمبود تغذیه ای می شوند و به جای یک غذای پر قوت و سالم ( مثل یک ساندویچ گوشت یا یک تخم مرغ با نان ) شیرینی جات، نوشابه و تنقلاتی را مصرف می کنند که فقط کالری دارند و هیچ فایده تغذیه ای برای بدنشان ندارند. خصوصاً نوجوانانی که ورزش می کنند و برنامه غذایی درستی را رعایت نمی کنند، باید توجه کنند که هم در تمریناتشان کم می آورند، هم پس از مدتی دچار مشکل می شوند؛ خصوصاً دختران در معرض ابتلا به پوکی استخوان، قطع عادت ماهیانه و مشکلات گوارشی هستند.
در ضمن بزرگسالان نباید به دلیل ترس از افزایش کلسترول و چربی اشباع، مانع از مصرف گوشت در نوجوانان شوند، زیرا مصرف گوشت برای رشد مناسب نوجوان لازم است.
چرا مصرف گوشت برای نوجوانان ضروری و مفید است؟
این مسأله به خوبی ثابت شده که مصرف گوشت برای ارتقای سلامتی، افزایش سطح ایمنی و رشد و نمو مناسب لازم است و برای اطمینان از عملکرد مناسب ذهن و یادگیری درست، مصرف آن ضرورت دارد. اکنون لزوم توجه به این مسأله کاملاً احساس می شود، زیرا اخیراً متخصصان، موارد روز افزون کوتاه قدی ، کمبود رشد و و شکستگی استخوان ها را در نوجوانانی که گوشت و سایر محصولات پروتئینی را مصرف نمی کنند، بیان کرده اند. کودکانی که گوشت نمی خورند و مصرف غذاهای دیگر را هم محدود می کنند، بیشتر احساس خستگی می کنند، نسبت به محیط بی تفاوت می شوند و قدرت تمرکزشان پائین می آید، بیشتر اوقات مریض هستند و گهگاه احساس افسردگی می کنند و در معرض کوتاه قدی و عدم رشد مناسب قرار می گیرند. مصرف گوشت و مواد پروتئینی به طور منظم نوجوان را قوی، قد بلند و سالم می سازد و به رشد مناسب فرد کمک می کند، همانطور که در جوانان اروپایی و آمریکایی با اجرای تمهیدات مناسب این تغییرات دیده می شود.
گوشت منبع مهمی از آهن هِم ( heme )، پروتئین، روی و ویتامین های گروه B است. گوشت حاوی پروتئینی با کیفیت بالاست که برای رشد مناسب کودکان ضروری است.
حال هر یک از مواد مغذی مهم موجود در گوشت را برای شما شرح می دهیم.
آهن : آهن موجود در گوشت ( آهن هِم ) کیفیت بالایی دارد و به راحتی جذب بدن می شود. در حالی که آهن غیر هِم موجود در مواد غذایی گیاهی مثل غلات و سبزیجات کمتر جذب می شود و 90 درصد آهن خورده شده هدر می رود. موادی که از جذب آهن جلوگیری می کند فیتات های موجود در غلات، حبوبات و مغزها و پلی فنول های موجود در سبزیجات است. علائم کمبود آهن شامل خستگی، سردرد، حساس شدن و کاهش توانایی برای انجام کارهاست. در کودکان کم سن، کمبود آهن موجب کاهش سطح هوش و توانایی صحبت کردن می شود. دختران خصوصاً در سنین پس از بلوغ به علت اتلاف آهن نیاز بیشتری به دریافت آن دارند و آمار نشان می دهد در 75 درصد دختران نوجوان دریافت آهن کمتر از مقداری است که از دست می دهند.
روی : گوشت، مرغ و تخم مرغ منابع غنی روی و دیگر ریزمغذی های لازم برای تقویت سیستم ایمنی و تأمین رشد هستند. کاهش توانایی درک مسائل ، کاهش حافظه کوتاه مدت و افت سطح سلامت دستگاه ایمنی در مبارزه با بیماری ها، مربوط به کمبود این ریزمغذی است. اگر چه در حبوبات و دانه ها نیز روی موجود است، ولی فیتات موجود دراین مواد غذایی به " روی " متصل می گردد و مانع جذب آن می شود.
ویتامین B12 :در محصولات حیوانی یافت می شود و برای تشکیل سلول های جدید در طی روند رشد لازم است. کمبود آن موجب کم خونی و تحلیل اعصاب می شود.
بعضی افراد تصور می کنند با مصرف مکمل می توانند کمبود مواد مغذی را در بدنشان تامین کنند. در صورتی که این افراد خودشان را گول می زنند. تحقیقات مکرر نشان داده ، دریافت مواد مغذی از طریق غذای طبیعی در یک رژیم متعادل، بسیار کامل تر و بهتر از مکمل هاست. البته ما هنوز از عملکرد بسیاری از اجزاء غذاها بی اطلاع هستیم. مثلاً از فیتوکمیکال های1 ( رنگدانه های گیاهی ) موجود در سبزیجات به عنوان مواد ضد سرطان یاد می شود، ولی هنوز بسیاری از اثرات آنها شناسایی نشده اند.
مطالعات جدید نشان داده " " CLA2 یا " لینولئیک اسید مرکب " موجود در چربی های حیوانی یک ماده ضد سرطان قوی است . بنابراین نوجوان با عدم مصرف سبزیجات و منابع حیوانی ،این مواد محافظت کننده را دریافت نخواهد کرد.
در مورد افراد گیاهخوار، خصوصاً نوجوانان و کودکان گیاهخوار، امکان بروز کم خونی، کمبود انرژی، دردهای شکمی، نفخ و مشکلات هضمی و کوتاه قدی وجود دارد. حتی گیاهخوارهای سابقه دار هم معتقدند، مصرف مقدار کمی گوشت برای بدن لازم است، زیرا گوشت کم چربی، منبعی فشرده و کم کالری از مواد مغذی حیاتی است.
تأثیر گوشت روی انسان های اولیه چه بود؟
انسان به عنوان یک موجود همه چیز خوار، قابلیت خوردن تقریباً هر چیزی را دارد. برنامه غذایی انسان های اولیه ، حاوی پروتئین و املاح بسیار زیادی بود، چون بیشترین غذای مصرفی آنها گوشت شکار بود. آنها عمدتاً گوشت، سبزی جات و میوه می خوردند. در نتیجه قدی بلند و استخوان هایی قوی داشتند و قد آنها از نسل های بعدی که کشاورز بودند، 15 سانتیمتر بلندتر بود.
در سال های اخیر که تنوع غذایی رعایت می شود قد افراد به حالت طبیعی برگشته است و جوامعی که منابع پروتئینی و گوشت بیشتری را مصرف می کنند بلند قدتر هستند